Đối với những nghệ sĩ guitar và bass thì effect là điều quan trọng nhất mà ai cũng phải ít nhất biết đến. Ngày nay, effect ngày càng phát triển đa dạng và nhiều, điều này có thể khiến cho những bạn mới bắt đầu tìm hiểu gặp khó khăn. Hôm nay Swee Lee xin giới thiệu sơ bộ về các loại effect, chức năng của chúng.
Effect là một thành phần xử lý tín hiệu trong chuỗi xử lý tín hiệu nhạc cụ, chủ yếu nhất là guitar điện và bass. Những thành phần chính trong chuỗi xử lý tín hiệu của đàn guitar/bass gồm Effect và Amp, trong đó Effect có thể là Pedal hoặc là Rack unit. Amp đóng vai trò tạo tiếng chính cho guitar/bass, Pedal và Rack unit có vai trò chỉnh sửa tiếng/ tạo hiệu ứng cho đàn. Chuỗi xử lý tín hiệu chuẩn dành cho guitar như sau:
Guitar -> Pre-Effect -> Amp -> Insert (Loops effect) -> Cabinet (loa)-> Mic -> Post Effect
Trong đó Pre-effect, Loop Effect, Post effect có thể là Pedal hoặc Rack. Điểm khác nhau giữa Pedal và Rack unit là:
- Pedal analog thường có một chức năng nhất định, điều khiển trực tiếp bằng chân, giá rẻ. Pedal digital thường tích hợp nhiều chức năng vào một hộp nhỏ gọn, điều khiển trực tiếp bằng chân, giá rẻ
- Rack unit: Chất lượng âm thanh tốt hơn pedal, điều khiển trực tiếp bằng tay hoặc gián tiếp bằng chân (thông qua foot controller), thường tích hợp nhiều chức năng, giá cao hơn pedal
- Các loại pedal digital/rack unit ngày nay đa số đều có chức năng giả lập amp, tạo điều kiện thuận lợi cho nghệ sĩ biểu diễn không phải mang theo amp, nhưng chất lượng sẽ không bằng amp thật.
Nếu bạn chỉ dùng một ít effect thì bạn nên dùng pedal analog. Nếu bạn dùng nhiều effect và túi tiền có hạn thì nên dùng pedal digital, nếu bạn có điều kiện kinh tế thì nên đầu tư hẳn rack unit
Phân loại Effect: Ta có thể phân loại effect dựa vào nhiều tiêu chí, nhưng mình xin phân loại dựa vào tính năng cơ bản nhất của effect:
Effect biến âm (Modulation): Hay còn gọi là mod, vì effect này bóp méo âm gốc hoặc thay đổi âm gốc một chút , và thường vị trí để trước amp. Các mod cơ bản gồm: Wah Wah, Phaser, Flanger, Chorus, Pitch, Octave…
- Wah Wah: Thường dùng trong các câu đệm kiểu funky, Solo.
- Phaser: Thường dùng cho các câu đệm, Solo, tạo âm xoáy tương tự như Wah wah, nhưng có tốc độ xác định.
- Flanger: Thường dùng cho các câu đệm, Ít khi dùng cho solo, tương tự như Phaser.
- Chorus: Thường dùng cho các câu đệm, chạy nốt melody, tạo hiệu ứng đồng thanh, âm có chất sang trọng hơn.
- Octave: Thêm một/hai quãng 8 vào câu, thường dùng cho bass solo hoặc guitar chạy solo những nốt thấp.
- Compressor: Nén tiếng lại để tiếng cân bằng hơn trong những câu đệm/solo, thường dùng cho các câu đệm rải, funky và solo.
- Effect tạo rè: các effect này tăng âm gốc hoặc làm méo tiếng gốc sao cho tiếng mới có độ rè thường để vị trí trước amp và sau modulation.
Overdrive:
Distortion:
Fuzz:
Overdrive có thể dùng boost âm cho amp crunch/higain hoặc dùng tạo độ rè ít cho amp clean. Distortion chủ yếu dùng để tạo độ rè nhiều cho amp clean. Fuzz chủ yếu dùng để tạo độ rè cho amp clean theo phong cách Vintage và âm gai góc hơn distortion.
- Effect hiệu ứng: gồm có Delay, Reverb, Chorus… Effect hiệu ứng thêm vào tiếng gốc một sóng khác để tạo cảm giác như âm đang ở một không gian nhất định và phải để phía sau Amp (có thể ở vị trí Loop effect hoặc Post Effect).
- Delay:
-
- Reverb:
Delay và Reverb là 2 hiệu ứng cơ bản mà guitarist nào cũng cần phải có, tạo không gian cho âm, thường dùng chung với Chorus cho các câu đệm hoặc dùng riêng cho các câu solo có vẻ sang trọng hơn. Delay có thể được dùng riêng như một modulation:
- Có những Effect mình liệt kê ở các effect biến âm và hiệu ứng. Đó là vì các effect đó có thể dùng được cả 2 mục đích.
- Nếu dùng những effect hiệu ứng như Delay, reverb, chorus vào mục đích biến âm, thì trong trường hợp đó, ta cũng gọi những hiệu ứng đó là modulation. Trường hợp ngược lại cũng đúng nếu dùng modulation vào mục đích làm effect. Việc sắp xếp pedal nào trước sau amp cơ bản như mình đã trình bày, ngoài ra các bạn có thể thay đổi một chút theo ý thích.
Ngoài ra còn những effect phụ hỗ trợ cho guitarist như Noise gate: Hỗ trợ giảm tín hiệu ồn khi dùng Overdrive/distortion/amp higain…
Các effect này là những effect cơ bản cho guitarist và bassist, hy vọng các bạn đã có khái niệm về các loại effect cho guitar/bass và hình dung cho mình những effect đầu tiên.
