Một vài yếu tố khác cũng rất quan trọng khi bạn quyết định mua 1 cây đàn acoustic mà Swee Lee muốn nhắc đến ở Kỳ 4 này
Mời xem lại:
CẢM GIÁC CHƠI
Action, một từ nữa mà chúng tôi xin phép dùng tiếng Anh vì không có từ tiếng Việt tương đương, là khoảng cách từ dây đến mặt phím, do đó nó sẽ quyết định xem bạn cần ấn mạnh đến mức nào thì dây sẽ chạm mặt phím để đánh ra note nhạc tròn được. Do đó hiển nhiên là bạn hiểu rằng dây càng gần với mặt phím thì càng dễ đánh và cho ra âm thanh tốt. Vấn đề với acoustic guitar là dây càng gần mặt phím thì dây sẽ đụng thanh fret và tiếng bị “rè” (buzz). Tìm được action chuẩn cho guitar là bạn giúp nó cất tiếng hát.
Intonation, được hiểu là độ chuẩn trong cao độ của các note. Intonation được tạo ra tại điểm dây vắt ngang lưng (saddle) của ngựa đàn (bridge). Điểm tiếp xúc này, cũng như gốc của saddle, là tối quan trọng với âm của guitar. Với một cây guitar tốt, các bộ phận này được “set up” hợp lý. Cách tốt nhất để kiểm tra intonation của một cây guitar là bạn đánh dây buông rồi bấm note của dây buông ở từng ngăn trên cần để xem note có phát ra “tròn” ở mọi ngăn hay không. Sai lệch sẽ lộ ra khi bạn tune từ từ và có thể khiến cho bạn gặp khó khăn khi giữ đúng tune trong lúc chơi.
Chúng ta cũng phải quan tâm đến trục kim loại trong cần đàn (truss rod), vì nó cũng có thể điều định được để thay đổi action. Điều chỉnh truss rod cẩn thận cũng đóng góp vào việc kéo dài tuổi thọ của đàn. Guitar dùng dây thép luôn có truss rod bởi vì có lực căng thêm từ chính dây. Guitar dùng dây nylon có lực căng dây nhỏ hơn nên không cần truss rod.
Truss rod là một điểm cộng giúp guitar dùng dây thép có gía trị sử dụng cao. Bất kỳ thay đổi nào của cần đàn đều có thể được điều chỉnh dễ dàng. Trong khi đó với đàn dùng dây nylon, điều chỉnh cần sẽ kéo theo một sữa chửa tốn kém gọi là phục hồi lại cần đàn, nếu không thì đàn khó chơi được.
DÂY ĐÀN
Acoustic guitar dùng khuếch đại tự nhiên để phát ra tiếng. Dây đàn vói vai trò cốt yếu trong chất âm của đàn. Thiết kế, chất liệu và cỡ (gauge) là quan trọng nhất, cũng như loại đàn.
THÂN ĐÀN
Hầu hết các dáng như dreadnought và jumbo được thiết kế để chịu lực căng lớn của dây thép, nên khi bạn dùng dây nhẹ thì có khả năng gây hư hại cho cây guitar. Ngược lại, đàn dùng dây nylon không thể chịu lực căng lớn của dây thép. Về cỡ dây thì nên lưu ý rằng đàn có thân lớn thì chịu dây lớn tốt hơn và đàn nhỏ thì hay dùng dây cỡ nhỏ.
PHONG CÁCH CHƠI
Cách chơi khác nhau cần dây khác nhau. Fingerpicking chuộng dây nylon hoặc dây thép có cỡ nhỏ, trong khi phong cách quạt chả thích dây thép có cỡ lớn hơn. Một phương án ổn là bạn tìm cỡ dây nằm giữa phục vụ tốt cho cả hai cách chơi.
TONE
Dây thép có độ “nổ” cao hơn trong tiếng đàn và nếu bạn dùng dây có cỡ lớn thì trong tone sẽ có thêm độ sâu trong dải low. Ngược lại, nylon với cỡ nhỏ cho bạn dải high tốt hơn thiên choc ho chất âm sáng và cáh chơi giàu kỹ thuật.
DÂY NYLON
Dây nylon được làm từ nylon (hiển nhiên rồi), fluorocarbon, kim loại và vài chất liệu tổng hợp nhân tạo khác. Tổng quát thì, ba dây trên (dây thấp) là dây nylon được phủ một lớp thép mỏng trong khi 3 dây dưới (dây cao) chỉ có nylong trần. Nylon là vật liệu co giãn được và cũng vì vậy mà dây nylon khá dễ lạc tune, nhất là khi thay đổi môi trường. Thể loại cổ điển, folk và flamenco dùng dây nylon.
DÂY THÉP
Cái tên “dây thép” có thể gây nhầm lẫn bởi vì dây không thật sự làm bằng thép. Những chất liệu như đồng (bronze), đồng thau (brass) và đồng phosphor (phosphor bronze) được sử dụng phổ biến hơn. Dây thép giữ tune tốt hơn dây nylon. Thể loại nhạc chuộng dây thép là folk, country và rock.
Được dùng nhiều nhất là dây 80/20 bronze, gồm 80% đồng và 20% kẽm. Loại này có chất âm sáng, rõ và có độ ngân tốt. Nhược điểm là nó hay mất đi những đặc tính này do bị oxy hóa nhanh.
Phosphor bronze về cơ bản là 80/20 có xử lý thêm bằng phosphor để giảm tốc độ oxy hóa. Bạn sẽ không giữ được những đặc tính nguyên bản của 80/20 bronze nhưng dây sẽ giữ được chất âm lâu hơn. Chất âm lúc này ấm hơn nhưng vẫn giữ được độ sáng nhất định.
Aluminum bronze có tuổi thọ cao hơn bronze, cho dải low và high tốt hơn. Bạn cũng sẽ có được độ rõ hơn trong tiếng đàn so với phosphor bronze.
Dây silk and steel nằm giữa dây nylon và thép. Silk (lụa) được phủ thép (và đôi khi là đồng) để cho ra chất âm ngọt hơn với độ bén giảm đi và tăng chất huyền ảo cho chất âm. Loại dây này thiên về fingerpicking.
Cũng có vài sự lựa chọn ít phổ biến hơn trên thị trường là dây thép bọc polymer, với độ sáng không bằng nhưng độ bền thì vượt trội so với 80/20 bronze. Hoặc dây là từ brass cho thể loại metal.
NYLON HAY LÀ THÉP
Một quan điểm thường thấy là cho rằng đàn guitar sử dụng dây nylon phù hợp với người mới chơi vì cảm giá nhẹ nhàng hơn với những bàn tay chưa quen và còn non nớt. Theo cái nhìn sơ nét thì quan điểm này khá hợp lý vì đàn guitar dùng dây nylon thường có bề rộng mặt cần lớn đàn guitar dùng dây thép. Nhưng người mới chơi sẽ gặp khó khăn để choàng cả bàn tay lên cần hoặc di chuyển giữa các ngăn.
Nếu bạn để một cây guitar dùng dây nylon bên cạnh một cây guitar dùng dây thép bạn sẽ thấy rõ khác biệt của bề rộng cần. Vài model sẽ không có khác biệt nhưng nhìn chung thì nhận thấy bằng mắt thường sẽ dễ dàng và thậm chí càng tiến về thùng đàn thì bề rộng cần càng tăng. Bạn phải lựa chọn giữa dây cứng và cần nhỏ hay là dây mềm và cần lớn. Không có câu trả lời đúng mà vấn đề này phụ thuộc vào sở thích cá nhân.
Một vấn đề nên ghi nhớ thêm của việc học chơi guitar là việc xuất hiện các nốt cha trên đầu ngón tay của bạn. Giai đoạn ngón tay dễ đau sẽ tùy theo mỗi người. Nốt chai rất quan trọng trong việc bảo vệ lớp da mềm bên dưới trong quá trình ấn đầu ngón tay lên mặt cần liên tục và tay bạn sẽ từ từ được tăng sức chịu đựng. Dây thép giúp các nốt chai hình thành nhanh hơn và một khi chúng đã hoàn thiện thì bạn gần như có thể chơi bất kỳ cây guitar nào.
Nếu bạn thích chơi guitar phong cách cổ điển (classical) thì bạn nên chọn guitar dùng dây nylon, bởi vì loại đàn này là định nghĩa của chính thể loại chơi này và giúp định hình nên chất âm của orchestra.
ACOUSTIC VÀ ELECTRO-ACOUSTIC
Electro-Acoustic là cách gọi chính thống của những cây acoustic guitar có gắn bộ pickup để dùng với amplifier. Xin nhớ rằng việc gắn một bộ pickup lên một cây acoustic guitar hoàn chỉnh thì tốn kém hơn nhiều so với một cây electro-acoustic vốn được chính hãng gắn pickup lúc còn trong nhà máy sản xuất. Hơn nữa, hàng “độ thêm” không thể nghe tốt như hàng được gắn kèm.
Nhiều bạn lần đầu mua đàn guitar không thấy được lợi ích của electro-acoustic vì chỉ định chơi ở nhà hoặc không gian nhỏ. Vài năm sau, khi bạn muốn được vào một band nào đó, diễn một live show nào đó thì bạn sẽ thấy ân hận với quyết định này. Nếu bạn không chắc là nên mua acoustic hay electro-acoustic thì một phương án hợp lý là nên chọn electro-acoustic vì sẽ an toàn hơn. Nhưng xin lưu ý là cùng cấu hình chế tạo thì một cây acoustic sẽ rẻ hơn phiên bản electro-acoustic của chính model này.
THOẢI MÁI VỚI HÀNH TRÌNH
Tìm kiếm một cây acoustic guitar cũng là một hành trình thú vị. Khi bạn thăm dò thị trường, tìm hiểu cấu hình guitar, thông tin về các hãng guitar thì đó cũng là một quá trình học hỏi.
Kiến thức này sẽ ở cùng bạn và đi cùng khi bạn chọn mua một cây guitar khác nữa cũng như giúp ban hoàn thiện với tư cách là người nghệ sĩ. Đích cuối là một cây guitar không chỉ giúp bạn có cảm giác chơi thoải mái mà còn phải chơi hay nữa.
