Truss Rod
Ở bài trước mình đã giới thiệu các bạn cách chỉnh Action– điều rất quan trọng cho đàn có thể quyết định bạn thích cây đàn đó không, như đã nói, action ảnh hưởng đến độ căng và độ cao của dây, tùy vào sở thích mà ta phải chỉnh lại đàn cho đúng nhu cầu chơi solo hoặc đệm, đánh jazz hay rock hay metal của mình. Hôm nay mình sẽ giới thiệu đến các bạn một phần mà chúng ta nên biết để bảo quản đàn của mình: “Pt.4 Truss Rod”
Nói nôm na là chỉnh cần như ta thường nghe. Nhưng khi nào phải chỉnh cần? Chỉnh như thế nào là đúng? Đa số chúng ta vẫn thường để việc này cho thợ làm, nhưng nó đơn giản hơn chúng ta nghĩ nhiều, và bất cứ ai với đầy đủ dụng cụ cũng thể tự làm việc này một mình ở bất cứ đâu.
Cần đàn guitar và bass luôn có một thanh kim loại chịu lực dài xuyên suốt cần đàn nằm giữa như lõi của cần đàn. Thanh kim loại này có một đầu có thể chỉnh được. Với tác dụng của dây đàn, cần đàn luôn có xu hướng cong về phía dây kéo, vì thế để cần đàn cân bằng ở giữa và thẳng thì truss rod tạo một lực vừa bằng với lực của dây kéo cần đàn ngược lại lực của dây đàn. Khi nhà sản xuất đưa ra, người ta đã chỉnh cần cho đúng, nhưng qua môi trường khí hậu và thời gian, gỗ của đàn có thể co dãn dẫn đến độ cong của cần bị thay đổi. “ĐÂY KHÔNG PHẢI ĐÀN BỊ HƯ” mà đây là điều hoàn toàn bình thường, tất cả cần đàn đều co dãn luôn luôn , ít nhiều tùy vào độ bền của mình.
Thường thì 6 tháng hoặc khi đổi môi trường khí hậu của đàn lâu dài (chuyển nhà, gắn máy lạnh…), chúng ta nên kiểm tra cần đàn và chỉnh lại nếu có gì thay đổi.
Chuẩn bị dụng cụ:
Bộ khóa chỉnh cần đàn: cần đàn của chúng ta thường là đầu lục giác và có thể là đầu đực hoặc cái. Guitar thùng đa số là đầu cái, guitar điện thì tùy loại. Với guitar thùng, ta nhìn xéo từ đáy đàn vào lỗ khuếch âm, sẽ thấy một lỗ bên trong phía trên.
Với guitar điện và bass, trên đầu cần sẽ có một miếng hình tam giác với 3 con ốc, mở ra để kiểm tra đầu của truss rod mình, một số loại đàn như Fender có thể không có miếng che, và vài loại đàn sẽ không có truss rod nằm trên đầu cần, trường hợp này các bạn kiểm tra cần ở phía dưới (nơi tiếp giáp giữa cần với body) sẽ thấy một khe hở nhỏ. Nếu cần bạn nằm ngược thì phải tháo cần ra để chỉnh.
- Capo, thước đo: thước có thể thay thế bằng miếng giấy có độ dày bằng tấm Namecard.
- Bắt đầu:
- Lên dây đàn, nếu đàn của bạn có thể chỉnh cần mà không phải tháo cần ra, thì luôn để dây đúng tune trong lúc chỉnh cần. Có thể bạn sẽ gặp khó khăn đưa khóa lục giác vào mà để dây, nhưng đa số đàn đều có thể chỉnh trong lúc gắn dây.
- Phương pháp đo độ cong cần:
Đưa đàn lên ngang tầm mắt, nhìn từ đầu cần xuống, nhìn dọc theo cạnh của cần đàn sẽ thấy ngay độ cong của cần. Thường các bạn sẽ thấy cần mình rất thẳng và có độ cong rất ít
- Dùng capo kẹp vào ngăn 1. Một ngón tay ấn vào ngăn cuối cùng của đàn, nhìn vào cần theo phương ngang sẽ thấy 2 trường hợp. Một là dây bị chạm hoàn toàn vào các phím, thì cần của bạn bị cong ngược ra phía sau. Hai là dây sẽ có một khoảng cách với phím, nhìn và tìm ra ngăn có khoảng cách xa nhất với dây, khoảng cách này nên bằng với độ dày của một tấm danh thiếp, nếu khoảng cách này quá nhiều, cần bạn đang bị dây đàn kéo cong lên, nếu khoảng cách này quá nhỏ, cần bạn đang quá thẳng.
- Mục tiêu là chỉnh cần tương đối thẳng và có một độ cong rất rất nhỏ. Để dây rung.
- Bây giờ nhìn từ hướng trên cần đàn xuống:
- Nếu cần bị dây kéo cong theo lên: chỉnh khóa cần từ trái qua phải để siết cần cong theo hướng ngược lại.
- Nếu cần quá thẳng hoặc bị cong ngược ra sau: chỉnh khóa cần từ phải qua trái để thả cần lỏng ra để dây đàn kéo cần cong lên
- Lưu ý: trước khi chỉnh hãy xả 1/8 vòng ngược chiều kim đồng hồ rồi quay lại vị trí cũ. Khi chỉnh, mỗi lần chỉ quay 1/8 – 1/4 vòng và chờ khoảng 15’ – 1h (nếu cẩn thận hãy để 8h – 12h) và lên dây, đo cần lại vì mỗi loại gỗ đều cần rất nhiều thời gian để co dãn. Khi thấy nút chỉnh căng lên, hãy cẩn thận và làm từ từ, đừng chỉnh quá giới hạn của truss rod vì sẽ làm hư hại cần đàn.
Congratulation!
Bạn đã chỉnh xong cần đàn, đàn của bạn đã gần như chỉnh xong mọi thứ để cây đàn mình trong tình trạng tốt nhất!
